Prakkezeren over een paal

[partemala]

We hebben hier nu een lastig mastprobleempje. Een massieve onvertaagde paalmast, waarin bij het maken (onder de vorige eigenaar) destijds een flinke groef is gefreesd voor electrische bekabeling. Daaroverheen is een lat ingelijmd. In de hele mast zit maar één lange windscheur en precies dáár is de groef + lat overheen gemaakt. Je raad het al: zo’n scheur blijft werken, de lat komt onherroepelijk los en er blijft vocht achter zitten. We zijn er op tijd bij, lat eruit en eronder is het is overal nog hard. Maar hoe nu verder? Een nieuw lat in deze situatie zal zonder twijfel opnieuw gaan loskomen.

[Jollenbaas]

Ter plaatse een iets bredere lat flexibel verlijmen en kijken hoe dat gaat is het eerste wat in mij opkomt.
Niet al te dik natuurlijk om de sterkte van de mast te behouden...

[Calidris]

Volgens Berghout zal ik wel vloeken in de kerk.

Als je die lat of een nieuwe er in lijmt met sikaflex o.i.d. , dat blijft het wat flexibel. Omdat het een klein oppervlak is en verticaal, verwacht ik niet direct problemen met inwateren.
Wel de bovenkant goed afdekken tegen water.

[Berghout-2]

Er zijn verschillende domme dingen die je niet moet doen met een massieve paalmast.
Met stip op 1: de mast in de epoxy zetten.
Als goede tweede: het dichtkitten of -plamuren van windscheuren.
En de bronzen medaille is voor het frezen en dichtplakken van een groef.
Net naast het erepodium, maar toch nog goed voor een eervolle vermelding: onder een brug doorvaren die te laag is.

Bij jouw mast verdien je brons met een zweempje zilver. Gefeliciteerd.

Het lijkt zo onschuldig, een groefje frezen. Maar daarbij wordt een aantal dingen onderschat.
Ten eerste, de grootste druk- en trekkrachten zitten aan de buitenkant van de mast. Daar lopen ook de mooiste lange vezels die die krachten perfect kunnen opnemen. Maarrrr, die vezels lopen niet recht op-en-neer, doch spiraalsgewijs, want bijna alle naaldbomen groeien een beetje in kurketrekkervorm, op het noordelijk halfrond van beneden naar boven gezien met de draaiing van de zon mee.
Als een sakkerse onverlaat daar een rechte groef doorheen freest, raken heel veel trekvezels onderbroken. En dâ’s nie goe.
Ten tweede, die groef kan voor de stam een aanleiding zijn om juist op die plek een fraaie windscheur te vormen. Maar het kan ook zijn dat die eerder genoemde sakkerse onverlaat dacht handig te zijn, door de groef over de al bestaande windscheur te leggen. Latje d’rover en je ziet er niks meer van, ofzo.

Hoe dan ook, jij zit met de gebakken peren.
Eigenlijk is er geen echt goede reparatie meer mogelijk. Wat je ook doet, het zal altijd de levensduur van de mast bekorten.
De groef helemaal open laten is voor de mast het beste, maar dat is vast niet handig noch mooi.
Een nieuwe lat inlijmen of inkitten is niet goed, dan zit je weer met een rotgevoelig element dat niet goed vast te zetten is.
Misschien is het nog het beste om de groef dicht te kitten met om de pakweg 30 centimeter een paar cm. openlaten. Vóór het kitten goed ontvetten en dubbel primeren!

Mocht je de sakkerse onverlaat tegenkomen, dan mag je hem namens mij een schop onder z’n hol verkopen. (Lijfstraffen zijn soms nog toegestaan, vind ik).

[partemala]

Dankjewel Wim, echt smullen zo'n reactie. Ik had al wat onderbuikgevoelens die deze kant op wezen. Gelukkig hebben we nog een andere optie, die ons uit uit te brand gaat helpen, weliswaar ten koste van wat ellebogenstoom. De opdrachtgever van deze mast had daarvóór enkele masten overboord gezeild. En gaf daarom als order aan zijn mastenmaker "ik wil nu een mast die NOOIT meer breekt". Dit heeft ertoe geleid dat de sakkerse onverlaat een obese paal schaafde, die ongeveer een kwart dikker is dan normaal. Nee, hij zal nooit breken. Maar hij buigt ook niet lekker mee om een vlaagje los te laten. En het schip wil veel te graag kantje boord, door het vele gewicht bovenin. Geen voordelen.

We gaan dit probleem met de groef dus aangrijpen, om hele mast een afslankkuurtje te geven. De groef is 28mm diep. Daar schaven we een platte kant aan, tot net voorbij de bodem van de groef. De mast wordt daarna weer verder bewerkt tot ronde doorsnede, volgens de regelen der kunst. Waarbij aan de zijde tegenover de groef dus niets van de dikte afgaat. De hommer en top wordt ook opnieuw gemodelleerd, de beslagen opnieuw pasgemaakt. Waarna het afgeslankte beest aan zijn tweede leven mag beginnen.

[Jollenbaas]

Heerlijk zo'n reactie en oplossing.

[Klaas de Jong]

Niet alleen de technische oplossingen maken dat ik veelvuldig dit forum benader. Ook de verhaaltrant gelardeerd met smeuïg taalgebruik verhoogt in hoge mate het plezier van het lezen van de reacties!! Veel dank voor beide!!

[Scope]

Er zijn verschillende domme dingen die je niet moet doen met een massieve paalmast.
Het lijkt zo onschuldig, een groefje frezen.......en nog iets over onverlaten....

Maar wat dan, of is er een manier, om elektra naar de top te leiden in een massieve mast? Of ben je dan sowieso toe aan een nieuwe (holle) mast?
Want er zijn veel bootjes waar de mast massief is en de wens en toch ook wel noodzaak kan zijn, een lichtje of meer in de top te maken.

[Eddy K]

Via de verstaging kan ook

[Berghout-2]

Als de mast verstaging heeft kun je daarlangs je stroomdraadjes vastzetten.
Bij een ongestaagde mast, zoals bij een botter, kun je andere creatieve oplossingen verzinnen.

Een marifoonantenne hoeft echt niet bovenin de mast, tenzij je heel graag de Brandaris wilt ontvangen terwijl je bij Vinkeveen zeilt. Achter op het roer (of zo) is eigenlijk altijd goed genoeg.
Een toplicht kun je hijsen aan de vlaggelijn. (Hoe vaak zeil je bij duisternis?)
Meer heb je niet nodig.

Een holverlijmde mast aanschaffen omdat je denkt stroomdraadjes nodig te hebben, is als het aanleggen van een aardgasinstallatie omdat je denkt een 10-persoons jacuzzi nodig te hebben.

(Hoewel voor dat laatste wel iets te zeggen valt)

[Berghout-2]

........
We gaan dit probleem met de groef dus aangrijpen, om hele mast een afslankkuurtje te geven...

Prima oplossing!

[Calidris]

Een marifoonantenne hoeft echt niet bovenin de mast, tenzij je heel graag de Brandaris wilt ontvangen terwijl je bij Vinkeveen zeilt. Achter op het roer (of zo) is eigenlijk altijd goed genoeg.
Een toplicht kun je hijsen aan de vlaggelijn. (Hoe vaak zeil je bij duisternis?)
Meer heb je niet nodig.

Wellus, heb je wel nodig....

[Calidris]

Als de mast verstaging heeft kun je daarlangs je stroomdraadjes vastzetten.
Bij een ongestaagde mast, zoals bij een botter, kun je andere creatieve oplossingen verzinnen.

Draadloze kabels...

[Klaas de Jong]

@ Partemela: je schrijft dat de vorige eigenaar al een paar masten overboord heeft gezeild. Daarom deze dikke mast die nooit meer mag breken. Loop je met een 3 cm dunnere mast niet hetzelfde risico? Maw hoe bereken je de dikte van een massieve mast, afhankelijk van houtsoort en - kwaliteit, neem ik aan..

Wieke Mare
Grundel 8.5

[Bonne]

Kun je dan inderdaad niet alleen het deel van de groef af laten slanken en die naar de voorkant laten draaien indien mogelijk? Dan hou je voor zijwaartse en voorwaartse krachten nog steeds je huidige sterkte. Helemaal rond is hij dan niet meer, maar maakt dat wat uit?

[Berghout-2]

Ik vraag me wel af wie die masten gemaakt heeft, die masten die steeds maar breken. Dat moet een ernstige knurft wezen.

Vandaag zag ik een bericht dat de mast van de BU32 gebroken is, nog maar een half jaar oud. De foto van de gebroken mast deed mijn tenen weer eens ernstig krullen, ik zag totaal ongeschikt mastenhout. Zeg maar, kwaliteitje pallethout, jaarringen van anderhalve cm breed en overal kwasten, ook gegroepeerd. Gemaakt door dezelfde knurft?

Mijn mening is (en daar hoef je je helemaal nix van aan te trekken): een mast moet gemaakt worden van langzaam gegroeid, harsrijk en kwast-arm hout. Het beste is Amerikaans grenen (pitch pine) maar dat is op, een heel goede tweede is midden-Duits lariks dat in het gebergte gestaan heeft.
Voor een ongestaagde (botter)mast vind ik Douglas ongeschikt, evenals inlandse lariks, fijnspar, grove den, grenen, yellow pine, sitka spruce. Ook ongeschikt zijn alle samengestelde oftewel verlijmde masten, want veuls te stijf voor ongestaagd.

[Jollenbaas]

Zag ook de foto's van de mast. Nog nooit zo'n grof nerfige mast met kwasten gezien.
Gelukkig geen gewonden of erger!

Wordt wel nieuwsgierig wie deze mast heeft gemaakt...

[Bonne]

Is inderdaad wel heel rap gegroeid ding geweest. Misschien had de eigenaar een spar in de achtertuin staan en dacht hé, daar kan ik wat mee!

[partemala]

@klaas @bonne: het zijn klassieke schepen waarbij we uitgaan van de verhoudingen die vroeger gebruikelijk waren. Die masten hadden een verhouding tussen totale lengte en grootste dikte (ter plaatse vd plechtdoorvoer) van ca. 1:50. Vroeger was er hout beschikbaar met alle kwaliteiten die Berghout hier opsomt. Bijvoorbeeld de zgn. riga-sparren: import uit de Baltische gebieden, hield op na de Russische revolutie. Deze waren kwalitatief zeer hoogwaardig en ongelooflijk taai. Tegenwoordig worden ze vaak net iets dikker gemaakt, denk aan 1:45, om het kwaliteitsverschil te compenseren.

Deze bewuste mast zit echter op 1:39 en is dus echt overdreven dik. Ook als we de groefdiepte wegschaven, blijft ie aan de dikke kant. De groef zit trouwens al aan de voorkant. En we gaan er géén exotisch ei-vormig ding van maken, hij wordt weer netjes rond.

[Klaas de Jong]

Dank voor de info! En welke richtlijnen gelden er voor gestaagde masten, op het dek dan wel op het dak van de verlengde kajuit geplaatst? Zijn deze diktes per schip berekend door een constructeur /tekenaar?

Wieke Mare
Grundel 8.5

[Berghout-2]

De door Partemala genoemde verhouding is geen richtlijn, maar het zal op een aantal schepen wel kloppen.
Even uit mijn hoofd, de mast van de botter BU130 is ongeveer 14 meter, en op het dikste deel 35 cm vierkant. Dat is een verhouding van 1:40. Die dikte heeft de huidige lariks, maar de stokoude vorige mast (pitch pine, heeft er ca. 90 jaar opgestaan) was op dekhoogte even dik. Alleen bovenin was die een stuk dunner.

Voor verstaagde masten op (platbodem)jachten zijn geen vastgelegde normen.
Zodra we het over beroepsvaart hebben, zijn er wel strenge normen, identiek aan de voorgeschreven diktes in het beroemde boek van Middendorf: Bemastung und Takelung der Schiffe uit 1903.

[partemala]

Zo'n mooie midden-duitse lariks uit het gebergte. Waar een voetmaat van ca. 38*38 netjes uit kan. Die kom je niet zomaar tegen, wordt daar nog ergens in gehandeld, in Nederland?

[swblom]

De eerste waar ik dan aan denk is Almenum in Harlingen.

[Berghout-2]

De eerste waar ik dan aan denk is Almenum in Harlingen.

Ja, Houtcompagnie Almenum is de enige in Nederland.
Maarrrr, de voorraad is op en er is geen zicht op een nieuwe levering. Iets met transportproblemen of zo.
Misschien zelf ophalen uit het bos bij Fulda?

[partemala]

Daar is alles geruïneerd door het boomkevertje. De Brocken is een maanlandschap.